Hüseyin BİLGİN (Vergi Müfettişi-Ankara)

Engelli Vatandaşlarımıza Vergisel Avantajlar

Anayasamızın 61. maddesi ile engellilerin hayat standartlarının iyileştirilmesi ve geliştirilmesi anayasal güvence altına alınarak; Devletin, engellilerin korunmaları ve toplum hayatına intibaklarını sağlayıcı tedbirler alacağı ve bu amaçlarla gerekli teşkilat ve tesisler kuracağı veya kurulmasını sağlayacağı hüküm altına alınmıştır. Bu kapsamda, engelli vatandaşların içinde bulunduğu zor koşulların giderilmesine katkıda bulunmak, sosyal ve ekonomik hayata katılımlarını kolaylaştırmak ve engelliler ile engelli olmayanlar arasındaki rekabet eşitsizliğini gidermek amacıyla vergi mevzuatında çeşitli düzenlemeler yapılmıştır.

Gelir Vergisi Kanununa Göre Vergisel Avantajlar

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 31. maddesine göre; çalışma gücünün asgari %80’ini kaybetmiş bulunanlar birinci derece engelli, asgari %60’ını kaybetmiş bulunanlar ikinci derece engelli, asgari %40’ını kaybetmiş bulunanlar ise üçüncü derece engelli sayılmaktadır. Buna göre engellilik indirimi, çalışma gücü kaybı olanların ücret ve/veya kazançlarına, girecekleri derecelere göre belirlenen miktarda indirimin uygulanmasıdır. Buna göre 2019 yılı için 1. derece engellilerin almış olduğu ücret ve/veya kazançlarından 1.200-TL, 2. derece engellilerden 650-TL ve 3. derece engellilerden 290-TL gelir vergisi matrahından indirilecektir. Yani daha az Gelir Vergisi ödeyeceklerdir.

Engellilik İndiriminden Kimler Yararlanabilir?

Gelir Vergisi Kanununa göre engellilik indirimi uygulamasından;

• Engelli ücretli,
• Bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan ücretli,
• Engelli serbest meslek erbabı,
• Bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan serbest meslek erbabı,
• Basit usulde vergilendirilen engelliler,

Yararlanacaktır.

Gümrük Vergisinde Sağlanan Vergisel Avantajlar

Malul ve engellilerin kullanımına mahsus bir takım eşyalar gümrük vergilerinden muaf olduğu belirtilmiştir. Örneğin; engelli kişilerin bizzat kendileri tarafından veya engelli kişilere yardım sağlanması amacına yönelik olarak motorlu veya motorsuz koltuk, bisiklet, yalnızca engelli kişi tarafından kullanılmak üzere özel surette imal edilmiş hareket ettirici tertibatı bulunan motosiklet ve motor silindir hacmi 1600 cc.’ye kadar olan otomobiller, el ve ayak fonksiyonlarını tamamen yitirmiş olmaları nedeniyle bizzat malul ve engelli kişi tarafından kullanılamayan, kişinin araca binip inmesiyle taşınmasını kolaylaştırıcı tertibatı bulunan, malul ve engelli kişinin üçüncü dereceye kadar kan ve sıhri hısımlarından bir sürücü veya kişi ile iş akdine bağlı olarak istihdam edilen sürücü tarafından kullanılan vasıtalara şartlar sağlanması halinde gümrük vergisi ödenmeyecektir.

Özel Tüketim Vergisinde Sağlanan Vergisel Avantajlar

• Engellilik derecesi %90 veya daha fazla olan malûl ve engelliler tarafından alınan taşıtlar,
• Engellilik derecesi %90’ın altında olan ve bizzat kullanma amacıyla sakatlığına uygun hareket ettirici özel tertibat yaptıran malûl ve engelliler tarafından alınan taşıtlar

beş yılda bir defa olmak üzere ilk olarak satın alınması Özel Tüketim Vergisi’nden istisna edilmiştir. Özel Tüketim Vergisi alınmayacak olan araçlar şunlardır:

— Hesaplanması gereken özel tüketim vergisi ve diğer her türlü vergiler dâhil bedeli 200.000-TL ve altında olan binek otomobil, panelvan, pick-up, arazi taşıtı, ATV, jeep, steyşın vagon, vb. taşıtlar (motor silindir hacmi 1.600 cm³`ü aşanlar hariç)

— Eşya taşımaya mahsus, 2800 cm³ veya altında motor silindir hacmine sahip van, panelvan, kamyonet, pick-up, vb. taşıtlar

— Motor silindir hacmine bakılmaksızın motosikletler.

Motorlu Taşıtlar Vergisinde Sağlanan Vergisel Avantajlar

Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununa göre, engellilik dereceleri %90 ve daha fazla olan malul ve engellilerin adlarına kayıtlı taşıtlar ile diğer malul ve engellilerin, bu durumlarına uygun hale getirilmiş özel tertibatlı taşıtların motorlu taşıtlar vergisinden istisna olduğu belirtilmiştir.

1. Engellilik Dereceleri %90 ve Daha Fazla Olan Malul ve Engellilere Ait Taşıtlarda İstisna Uygulaması

Engellilik dereceleri %90 ve daha fazla olan malul ve engellilerin bu durumlarını tam teşekküllü devlet hastanesinden alınmış olan sağlık kurulu raporu ile ilgili vergi dairelerine belgelendirmeleri halinde, söz konusu malul ve engellilerin kendi adlarına kayıt ve tescil edilmiş olan taşıtları, motorlu taşıtlar vergisine tabi tutulmayacaktır. Bu istisnadan yararlanmak için, söz konusu malul ve engellilere ait taşıtın özel tertibatlı veya özel tertibatlı hale getirilmiş olması şartı aranmayacaktır.

2. Engellilik Dereceleri %90’dan Az Olan Malul ve Engellilere Ait Taşıtlarda İstisna Uygulaması

Engellilik dereceleri %90’dan az olan malul ve engellilerin bu durumlarını; tam teşekküllü devlet hastanesinden alınan sağlık kurulu raporu ile belgelendirmeleri ve kendi adlarına kayıt ve tescilli olan taşıtların engellilik haline uygun özel tertibatlı veya özel tertibatlı hale getirilmiş taşıtlar istisna hükmünden yararlanabileceklerdir.

Katma Değer Vergisinde Sağlanan Vergisel Avantajlar

Katma Değer Vergisi Kanununda, gerek engel durumuna göre tüm vücut fonksiyon kaybı oranı (engellilik derecesi) %90 ve daha fazla olan malul ve engellilerin kendi adlarına kayıt ve tescil edilmiş olan taşıtlar için gerekse engel durumuna göre tüm vücut fonksiyon kaybı oranı (engellilik derecesi) %90’dan az olan malul ve engellilerin adlarına kayıt ve tescilli olan ve engellilik haline uygun özel tertibatlı taşıt veya özel tertibatlı hale getirilmiş taşıtlar için, istisnai bir düzenleme bulunmamaktadır. Ancak engellilerin eğitimleri, meslekleri, günlük yaşamları için özel olarak üretilmiş her türlü araç-gereç ve özel bilgisayar programları, katma değer vergisinden istisna edilmiştir. Buna göre; münhasıran engellilerin eğitimleri, meslekleri, günlük yaşamlarında kullanmaları için özel olarak üretilmiş her türlü araç-gereç (örneğin, görme engellilerin kullandıkları baston, yazı makinesi, kabartma klavye, sesli kitap; ortopedik engellilerin kullandıkları ortez-protez gibi cihazlar) ile özel bilgisayar programları istisna kapsamında kabul edilecektir. Bu kapsamdaki eşyanın ithali de KDV’den istisnadır.

Emlak Vergisinde Sağlanan Vergisel Avantajlar

Malul ve engellilere vergi açısından sağlanan imkânlardan biri de emlak vergisinde uygulanmaya başlanan indirimli bina vergisi oranı (sıfır) uygulamasıdır. Emlak Vergisi Kanununun değiştirilen 8 inci maddesine göre; Türkiye sınırları içinde brüt 200 m2 ’yi geçmeyen tek meskene veya tek meskende hisseye sahip olan (intifa hakkına sahip olunması hali dahil) engelliler, indirimli bina vergisi oranı (sıfır) uygulamasından yararlanarak emlak vergisi ödemeyeceklerdir.

İndirimli bina vergisi oranı uygulamasında, meskende bizzat oturma şartı aranmamaktadır. Ancak, indirimli oran uygulamasına konu binanın mesken olarak kullanılması gerekir. Bunun yanı sıra engellilerin indirimli oran uygulamasında “gelir elde etmeme” şartı aranılmamaktadır. Bu nedenle, engellilerin meskenlerinde bizzat oturup oturmamaları veya meskenini kiraya verip vermemeleri indirimli bina vergisi oranının (sıfır) uygulanmasına engel teşkil etmemektedir.

“Soru ve Görüşleriniz İçin İletişim Adresi: [email protected]”